การวิเคราะห์ข้อมูลที่มีรูปแบบการวิจัยเป็นการวัดผลก่อนและหลัง

ประภัสสร เอื้อลลิตชูวงศ์¹,  บัณฑิต ถิ่นคำรพ²

1 บัณฑิตศึกษาสาขาวิชาชีวสถิติ, 2 อาจารย์ประจำภาควิชาชีวสถิติและประชากรศาสตร์

คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

บทคัดย่อ

การเลือกใช้สถิติที่ถูกต้อง/เหมาะสม ในการวิเคราะห์ข้อมูลเป็นสิ่งจำเป็นยิ่ง หากเลือกใช้สถิติไม่ถูกต้องจะทำให้การสรุปผลผิด นอกจากการเลือกใช้สถิติแล้วยังขึ้นอยู่กับรูปแบบของงานวิจัยอีกด้วย    ในการวิเคราะห์ข้อมูลที่มีรูปแบบการวิจัยเป็นการวัดผลก่อนและหลัง (before – after design) ระหว่าง 2 กลุ่ม คือ กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม จะมีรูปแบบการวิเคราะห์ได้หลายรูปแบบ ได้แก่ การเปรียบเทียบความแตกต่างค่าเฉลี่ยหลังการทดลองระหว่างกลุ่มควบคุมและกลุ่มทดลอง, การเปรียบเทียบค่าผลต่างของข้อมูลก่อนและหลังการทดลองระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม หรือที่เรียกว่า Change Score, การเปรียบเทียบค่าผลต่างของข้อมูลก่อนและหลังการทดลองระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม โดย   คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ หรือที่เรียกกันว่า Percentage Change และการวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วม หรือที่รู้จักกันดีคือ Analysis of Covariance (ANCOVA) ซึ่งถ้ากรณีที่ก่อนการทดลองทั้งสองกลุ่มไม่แตกต่างกันจะเลือกใช้รูปแบบการวิเคราะห์รูปแบบใดก็ได้ซึ่งให้ผลการวิเคราะห์ที่ไม่แตกต่างกัน ยกเว้นกรณีที่ก่อนการทดลองของทั้งสองกลุ่มแตกต่างกันควรใช้วิธีการวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วม เนื่องจากมีการปรับค่าผลกระทบด้วยการวิเคราะห์แบบ covariate adjustment โดยคำนึงถึงผลที่คาดว่าน่าจะส่งผลกระทบต่อหลังการทดลอง จึงไม่ควรนำผลต่างระหว่างก่อนและหลังการทดลองของทั้งสองกลุ่มมาเปรียบเทียบกัน

บทนำ . . . Full text.